Cách xưng hô trong tiếng Trung: Chuẩn mực, linh hoạt và đậm chất mạng xã hội

Trong tiếng Trung, cách xưng hô không đơn giản chỉ là chọn đúng đại từ “tôi”, “bạn” hay “họ”. Nó phản ánh tuổi tác, địa vị, mức độ thân thiết và cả văn hóa ứng xử. Việc dùng sai có thể gây hiểu lầm, thậm chí làm mất thiện cảm dù câu nói vẫn đúng ngữ pháp. Vì vậy, hiểu rõ cách xưng hô trong tiếng Trung là điều thiết yếu nếu bạn muốn giao tiếp tự nhiên và tinh tế hơn. Bài viết sau của tiengtrungbido sẽ giúp bạn khám phá toàn bộ hệ thống xưng hô tiếng Trung – từ truyền thống đến hiện đại, từ công sở đến mạng xã hội – để sử dụng linh hoạt trong mọi tình huống.

Tổng quan hệ thống đại từ xưng hô trong tiếng Trung

Trong tiếng Trung, đại từ xưng hô là phần cơ bản nhưng cũng đầy sắc thái văn hóa và cần được hiểu một cách chính xác. Việc sử dụng đúng đại từ không chỉ đảm bảo ngữ pháp mà còn thể hiện mức độ lịch sự, quan hệ giữa người nói và người nghe. So với tiếng Việt, đại từ tiếng Trung có phần đơn giản về hình thức nhưng lại yêu cầu người học chú ý đến ngữ cảnh và vai vế xã hội.

Ngôi thứ nhất: 我、我们

“我” nghĩa là “tôi” – đại từ ngôi thứ nhất số ít, dùng để nói về bản thân.
“我们” nghĩa là “chúng tôi” – đại từ ngôi thứ nhất số nhiều. Tuy nhiên, “我们” có hai khả năng: bao gồm hoặc không bao gồm người nghe, tùy vào ngữ cảnh. Ví dụ:

• 我们今天下午去开会。(“Chúng tôi đi họp chiều nay.” – Có thể không bao gồm người nghe) 
• 我们一起去吧！(“Chúng ta cùng đi nhé!” – Bao gồm người nghe)

Đây là điểm khác biệt rõ với tiếng Việt, nơi “chúng tôi” và “chúng ta” được phân biệt tách bạch bằng từ.

Ngôi thứ hai: 你、您、你们

“你” là “bạn” – dùng cho trường hợp thân mật, ngang hàng.
“您” là hình thức kính ngữ của “你”, thường dùng để nói chuyện với người lớn tuổi, cấp trên hoặc khách hàng. Dù chỉ khác một nét viết, nhưng “您” thể hiện sự tôn trọng rõ ràng trong văn hóa Trung Hoa.
“你们” là “các bạn” – số nhiều của “你”.

Ví dụ:

• 您好！(Xin chào quý vị!) 
• 你们班有多少人？(Lớp các bạn có bao nhiêu người?)

Tiếng Việt cũng có phân biệt “bạn” và “ông/bà/anh/chị”, tuy nhiên sự thay đổi từ ngữ trong tiếng Việt linh hoạt hơn, còn tiếng Trung cần dùng đúng từ theo quy ước xã hội.

Ngôi thứ ba: 他、她、它、他们、她们

“他” là “anh ấy”, “她” là “cô ấy” – phân biệt giới tính rõ ràng.
“它” dùng cho đồ vật, con vật – không mang tính người.
“他们” là “họ” – chỉ nhóm nam hoặc cả nam và nữ.
“她们” là “họ” – chỉ nhóm nữ.

Điều đặc biệt là trong khẩu ngữ, dù là 他、她 hay 它 thì đều phát âm là [tā], nên người nghe phải dựa vào ngữ cảnh. Chỉ khi viết mới phân biệt được. Trong khi đó, tiếng Việt chỉ dùng “họ” chung cho mọi trường hợp, không tách biệt giới tính.

Đại từ trung tính: 自己、本⼈、自我…

Đây là nhóm đại từ dùng để nhấn mạnh bản thân hoặc mang tính chính thức hơn:

• 自己 (chính mình): 你要相信自己。(“Bạn phải tin vào chính mình.”) 
• 本人 (bản thân tôi – trang trọng): 本人已阅读完合同。(“Tôi đã đọc xong hợp đồng.”) 
• 自我 (cái tôi – mang tính tâm lý): 自我认知 (nhận thức bản thân)

So với tiếng Việt, nhóm đại từ này tương ứng với “bản thân”, “chính tôi”, “tự tôi”… và cũng yêu cầu sử dụng linh hoạt tùy ngữ cảnh.

Sự khác biệt nam/nữ: 他 vs 她

Mặc dù phát âm giống nhau, nhưng chữ viết khác nhau giữa “他” (anh ấy) và “她” (cô ấy) là một điểm khá thú vị. “他” có bộ nhân (亻), “她” có bộ nữ (女). Điều này thể hiện rõ tính phân biệt giới trong hệ thống chữ Hán. Trong thực tế, khi nói chuyện, người nghe không biết người nói đang nhắc đến giới nào nếu không có thêm thông tin.

Từ xưng hô theo nhóm: 咱们

“咱们” là một đại từ rất Trung Quốc – có nghĩa gần giống với “chúng ta”, luôn bao gồm người nghe.
Ví dụ: 咱们走吧！(Chúng ta đi thôi!)
Sự khác biệt này khiến “咱们” có tính gắn kết, thân thiện và thường dùng trong tình huống thể hiện sự đồng hành. Người Việt có thể liên tưởng “咱” đến cách nói “mình – ta” trong tiếng miền Bắc hoặc “tụi mình” trong phương ngữ miền Nam.

Nhìn chung, hệ thống đại từ xưng hô trong tiếng Trung tuy không phong phú như tiếng Việt về biến thể (chú – bác – cậu – mợ…), nhưng lại có quy tắc cụ thể, sắc thái rõ ràng và yêu cầu người học phải nhạy bén với tình huống sử dụng. Việc nắm vững chúng là nền tảng quan trọng để tiến sâu hơn trong giao tiếp tiếng Trung.

Cách xưng hô trong tiếng Trung theo độ tuổi và cấp bậc xã hội

Trong giao tiếp tiếng Trung, cách xưng hô không chỉ phản ánh ngôi xưng mà còn thể hiện sự tôn trọng, vai vế xã hội và khoảng cách tuổi tác. Việc lựa chọn từ ngữ phù hợp để xưng hô với từng nhóm người là một phần quan trọng trong văn hóa ứng xử Trung Quốc. Khác với tiếng Việt có hệ thống xưng hô phong phú theo vai vế gia đình, tiếng Trung có xu hướng dùng chức danh, kính ngữ hoặc các cách gọi mang tính biểu tượng để phân biệt các tầng lớp trong xã hội.

Với người lớn tuổi / người có địa vị

Đối với người lớn tuổi hoặc người có địa vị xã hội cao hơn (giáo viên, lãnh đạo, người già…), cần dùng các từ kính ngữ để thể hiện sự tôn trọng.

• 您 (nín) – hình thức lịch sự của 你 (nǐ). Dùng trong mọi trường hợp cần sự tôn trọng. 
• 老师 (lǎoshī) – thầy/cô 
• 先生 (xiānshēng) – ông, ngài 
• 夫人 (fūrén) – phu nhân 
• 教授 (jiàoshòu) – giáo sư 
• 经理 (jīnglǐ) – giám đốc 
• 老板 (lǎobǎn) – ông chủ

Trong văn hóa Trung Hoa, thay vì gọi tên trực tiếp, người ta dùng chức danh hoặc họ và chức danh. Ví dụ thay vì nói “你好吗？” với giáo viên họ Lý, người ta sẽ nói “李老师，您好！”

Đối thoại ví dụ 1 – Trong trường học:
A: 李老师，您好！这是我写的作业。
Lǐ lǎoshī, nín hǎo! Zhè shì wǒ xiě de zuòyè.
Chào thầy Lý ạ! Đây là bài tập về nhà em đã viết.

B: 很好，谢谢你！你这次的作文写得不错。
Hěn hǎo, xièxiè nǐ! Nǐ zhè cì de zuòwén xiě de búcuò.
Rất tốt, cảm ơn em! Bài văn lần này viết khá ổn.

Đối thoại ví dụ 2 – Trong công ty:
A: 王经理，早上好！您今天要开会吗？
Wáng jīnglǐ, zǎoshàng hǎo! Nín jīntiān yào kāihuì ma?
Chào buổi sáng Giám đốc Vương! Hôm nay anh có họp không ạ?

B: 是的，十点会议室见。
Shì de, shí diǎn huìyìshì jiàn.
Có, gặp nhau ở phòng họp lúc 10 giờ nhé.

Trong môi trường công sở hoặc nghi lễ, việc gọi người khác bằng chức danh và họ vừa thể hiện tính chuyên nghiệp vừa đảm bảo sự tôn trọng đúng mực.

Với người ngang hàng

Khi giao tiếp với bạn bè, đồng nghiệp ngang tuổi hoặc địa vị tương đương, cách xưng hô trở nên thân mật hơn, thường gọi nhau bằng tên riêng, tên và họ, hoặc biệt danh tùy mức độ thân thiết.

• Tên và họ: 小王 (Xiǎo Wáng), 老张 (Lǎo Zhāng)
  “小” dùng cho người trẻ hơn, “老” dùng cho người lâu năm, lớn tuổi hơn hoặc đơn giản là thói quen gọi thân mật. 
• Biệt danh/ngắn gọn: 阿明 (Ā Míng), 婷婷 (Tíngtíng)
  “阿 và tên” thường dùng ở miền Nam Trung Quốc, nhất là Quảng Đông và Đài Loan.

Đối thoại ví dụ 3 – Bạn bè nói chuyện:
A: 婷婷，你下班后有空吗？我们一起吃饭吧。
Tíngtíng, nǐ xiàbān hòu yǒu kòng ma? Wǒmen yìqǐ chīfàn ba.
Đình Đình, tan làm cậu có rảnh không? Đi ăn với nhau nhé.

B: 好啊，我正好想吃火锅！
Hǎo a, wǒ zhènghǎo xiǎng chī huǒguō!
Được đấy, mình đang thèm lẩu đây!

Cách xưng hô này giúp cuộc trò chuyện trở nên nhẹ nhàng, thân thiện, gần gũi hơn.

Với người nhỏ tuổi hơn

Với trẻ em, học sinh hoặc thế hệ sau, người Trung thường sử dụng cách gọi mang tính nâng niu, thân thiện hoặc đôi khi pha chút hài hước.

• 小朋友 (xiǎopéngyǒu): em nhỏ, bé con 
• 孩子 (háizi): đứa trẻ, con 
• 你们这些90后 / 00后 (nǐmen zhèxiē jiǔlínghòu / línglínghòu): các em thế hệ 9x / 2k

Cách gọi như vậy vừa giữ khoảng cách vừa thể hiện vai trò “bề trên” – không quá nghiêm mà vẫn phù hợp văn hóa.

Đối thoại ví dụ 4 – Người lớn nói với trẻ em:
A: 小朋友，你叫什么名字呀？
Xiǎopéngyǒu, nǐ jiào shénme míngzì ya?
Bé con, cháu tên là gì thế?

B: 我叫小亮，今年六岁。
Wǒ jiào Xiǎo Liàng, jīnnián liù suì.
Cháu tên là Tiểu Lượng, năm nay cháu 6 tuổi.

Đối thoại ví dụ 5 – Nói với thế hệ trẻ hơn:
A: 你们这些90后啊，工作态度还是要认真点。
Nǐmen zhèxiē jiǔlínghòu a, gōngzuò tàidù háishì yào rènzhēn diǎn.
Mấy em 9x à, thái độ làm việc vẫn cần nghiêm túc hơn đấy.

Trong văn hóa Trung Quốc, cách xưng hô luôn gắn liền với độ tuổi, vị trí xã hội và quan hệ giữa người nói và người nghe. Khác với một số ngôn ngữ phương Tây có cách xưng hô tương đối đơn giản, tiếng Trung yêu cầu người dùng lựa chọn đại từ, danh xưng và cách gọi phù hợp với từng hoàn cảnh. Trên đây là ba nhóm xưng hô chính theo độ tuổi và cấp bậc xã hội, kèm theo các ví dụ hội thoại cụ thể giúp người học áp dụng hiệu quả.

Hệ thống xưng hô trong gia đình Trung Quốc 

Trong gia đình Trung Quốc, hệ thống xưng hô được xây dựng dựa trên mối quan hệ huyết thống, vai vế và thứ bậc một cách rõ ràng và chi tiết. Không giống như tiếng Việt, nơi các đại từ xưng hô có thể linh hoạt tùy theo vùng miền (chẳng hạn “anh Hai”, “chị Cả”, “cậu”, “mợ”), tiếng Trung có hệ thống cố định, phân chia cụ thể từng mối quan hệ, thậm chí giữa anh chị em họ cũng có sự khác biệt rõ rệt.

Gọi theo vai vế trong gia đình gần

• 爸爸 (bàba) – bố 
• 妈妈 (māma) – mẹ 
• 哥哥 (gēge) – anh trai 
• 姐姐 (jiějie) – chị gái 
• 弟弟 (dìdi) – em trai 
• 妹妹 (mèimei) – em gái

Các từ này được sử dụng phổ biến và trực tiếp, tương tự như “bố”, “mẹ”, “anh”, “em” trong tiếng Việt.

Đối thoại ví dụ:
A: 妈妈，我可以出去玩吗？
Māma, wǒ kěyǐ chūqù wán ma?
Mẹ ơi, con ra ngoài chơi được không?

B: 可以，但五点前必须回来。
Kěyǐ, dàn wǔ diǎn qián bìxū huílái.
Được, nhưng trước 5 giờ phải về nhé.

Cách xưng hô trong tiếng Trung về họ hàng – Hệ thống phân biệt cụ thể

Tiếng Trung phân chia rõ giữa họ nội (父系) và ngoại (母系), anh em ruột (亲兄弟) và họ (堂/表):

• 堂哥 (tánggē) – anh họ bên nội 
• 堂妹 (tángmèi) – em gái họ bên nội 
• 表姐 (biǎojiě) – chị họ bên ngoại 
• 表弟 (biǎodì) – em trai họ bên ngoại

Từ “堂” chỉ quan hệ qua cha (bên nội), còn “表” là qua mẹ hoặc thông qua mối quan hệ kết hôn. Đây là sự phân chia không có trong tiếng Việt – nơi người ta chỉ dùng chung là “anh họ”, “chị họ”.

Ngoài ra, mối quan hệ thông gia, vợ chồng cũng có cách gọi riêng:

• 公公 (gōnggong) – bố chồng 
• 婆婆 (pópo) – mẹ chồng 
• 岳父 (yuèfù) – bố vợ 
• 岳母 (yuèmǔ) – mẹ vợ 
• 小舅子 (xiǎojiùzi) – em trai của vợ 
• 表妹夫 (biǎomèifū) – chồng của em họ bên ngoại

Đối thoại ví dụ – trong dịp tết về quê:
A: 这是我堂哥，小的时候常跟我一起玩儿。
Zhè shì wǒ tánggē, xiǎo de shíhòu cháng gēn wǒ yìqǐ wánr.
Đây là anh họ bên nội của tôi, hồi nhỏ hay chơi với tôi lắm.

B: 你好，堂哥！我听说你在北京工作？
Nǐ hǎo, tánggē! Wǒ tīngshuō nǐ zài Běijīng gōngzuò?
Chào anh! Em nghe nói anh làm việc ở Bắc Kinh à?

So với tiếng Việt, tiếng Trung cho thấy mức độ chi tiết hơn trong việc gọi tên mối quan hệ, thể hiện rõ tính phân biệt thứ bậc – vai vế. Điều này vừa giúp người nghe hiểu rõ vị trí trong gia đình, vừa thể hiện sự lễ phép và truyền thống tôn ti trật tự đậm chất Nho giáo. Người học cần chú ý ghi nhớ đúng từng trường hợp, tránh gây hiểu lầm hoặc bất lịch sự khi giao tiếp.

Bài văn mẫu giới thiệu về gia đình

Tiếng Trung

大家好！今天我来介绍一下我的家庭。

我的家庭有七口人：爷爷、奶奶、爸爸、妈妈、哥哥、我和妹妹。爷爷以前是一名医生，现在已经退休了，他每天早上都去公园锻炼身体。奶奶喜欢种花、做饭，是个非常慈祥的人。

爸爸是一位工程师，在一家建筑公司上班，工作很忙，但他总是尽量抽时间陪我们。妈妈是中学老师，教语文，对学生也很关心，对我们要求也很严格。

哥哥大学毕业后在一家科技公司做程序员，他很聪明也很努力。我的妹妹还在读小学，今年十岁了，她很可爱，也非常喜欢画画。

我现在是大学二年级的学生，学习汉语专业，未来想成为一名翻译。

我们一家人虽然每天都很忙，但周末常常一起吃饭、聊天，其乐融融。我很爱我的家人，也为有这样的家庭而感到骄傲！

Pinyin

Dàjiā hǎo! Jīntiān wǒ lái jièshào yíxià wǒ de jiātíng.

Wǒ de jiātíng yǒu qī kǒu rén: yéye, nǎinai, bàba, māma, gēge, wǒ hé mèimei.

Yéye yǐqián shì yì míng yīshēng, xiànzài yǐjīng tuìxiū le, tā měitiān zǎoshang dōu qù gōngyuán duànliàn shēntǐ. Nǎinai xǐhuān zhòng huā, zuò fàn, shì gè fēicháng cíxiáng de rén.

Bàba shì yí wèi gōngchéngshī, zài yì jiā jiànzhù gōngsī shàngbān, gōngzuò hěn máng, dàn tā zǒng shì jǐnliàng chōu shíjiān péi wǒmen. Māma shì zhōngxué lǎoshī, jiào yǔwén, duì xuéshēng hěn guānxīn, duì wǒmen yāoqiú yě hěn yángé.

Gēge dàxué bìyè hòu zài yì jiā kējì gōngsī zuò chéngxùyuán, tā hěn cōngmíng yě hěn nǔlì. Wǒ de mèimei hái zài dú xiǎoxué, jīnnián shí suì le, tā hěn kě’ài, yě fēicháng xǐhuān huàhuà.

Wǒ xiànzài shì dàxué èr niánjí de xuéshēng, xuéxí hànyǔ zhuānyè, wèilái xiǎng chéngwéi yì míng fānyì.

Wǒmen yì jiārén suīrán měitiān dōu hěn máng, dàn zhōumò chángcháng yìqǐ chīfàn, liáotiān, qí lè róngróng. Wǒ hěn ài wǒ de jiārén, yě wèi yǒu zhèyàng de jiātíng ér gǎndào jiāo’ào!

Dịch nghĩa tiếng Việt

Xin chào mọi người! Hôm nay mình muốn giới thiệu một chút về gia đình mình.

Gia đình mình có 7 người: ông nội, bà nội, bố, mẹ, anh trai, mình và em gái. Ông mình trước đây là bác sĩ, giờ đã nghỉ hưu, mỗi sáng ông đều ra công viên tập thể dục. Bà thì thích trồng hoa, nấu ăn, rất hiền hậu và chu đáo.

Bố mình là kỹ sư, làm việc tại một công ty xây dựng, rất bận nhưng vẫn cố gắng dành thời gian cho gia đình. Mẹ mình là giáo viên trung học dạy Văn, rất quan tâm đến học sinh và cũng nghiêm khắc với chúng mình.

Anh trai mình sau khi tốt nghiệp đại học thì làm lập trình viên cho một công ty công nghệ, rất thông minh và chăm chỉ. Em gái mình đang học tiểu học, năm nay 10 tuổi, rất dễ thương và thích vẽ tranh.

Hiện tại mình là sinh viên năm hai ngành tiếng Trung, sau này muốn trở thành một phiên dịch viên.

Dù ai cũng bận rộn, nhưng vào cuối tuần cả nhà thường cùng nhau ăn cơm, trò chuyện, rất đầm ấm. Mình rất yêu gia đình và tự hào khi có một mái ấm như vậy!

Cách xưng hô trong tiếng Trung ở môi trường công việc và học thuật 

Trong môi trường công việc và học thuật, cách xưng hô trong tiếng Trung không chỉ phản ánh sự lịch sự mà còn thể hiện rõ ràng vai vế, quan hệ xã hội và cấp bậc. Việc lựa chọn cách gọi phù hợp sẽ giúp bạn giao tiếp hiệu quả, gây ấn tượng tốt với đồng nghiệp, cấp trên hoặc giáo viên, bạn học.

Trong doanh nghiệp – xưng hô theo cấp bậc và chức vụ

Khi làm việc tại công ty, nhân viên thường không gọi thẳng tên của cấp trên mà dùng chức danh kèm họ để thể hiện sự tôn trọng. Ví dụ:

• 经理 (jīnglǐ) – giám đốc 
• 主任 (zhǔrèn) – trưởng bộ phận 
• 老板 (lǎobǎn) – sếp 
• 董事长 (dǒngshìzhǎng) – chủ tịch hội đồng quản trị

Ví dụ, nếu họ Vương, sẽ gọi là “王经理” hoặc “王主任”, không gọi “你” trực tiếp.

Đồng nghiệp thì thường gọi thân mật hơn:

• 小王 (Xiǎo Wáng) – Tiểu Vương (dùng với người trẻ hơn hoặc ngang hàng) 
• 王总 (Wáng zǒng) – Vương Tổng (dùng trong môi trường công sở, thể hiện sự tôn trọng) 
• 王哥 (Wáng gē) – Anh Vương

Trong giới thiệu, người nói có thể dùng:

• 我 (wǒ) – dùng trong tình huống thông thường 
• 本人 (běnrén) – dùng trong văn bản, hoặc cách nói trang trọng 
• 自我介绍 (zìwǒ jièshào) – cụm dùng khi tự giới thiệu

Đối thoại công sở:
A: 王经理，您好，我是新来的实习生，叫李雪。
Wáng jīnglǐ, nín hǎo, wǒ shì xīn lái de shíxíshēng, jiào Lǐ Xuě.
Giám đốc Vương, chào anh, em là thực tập sinh mới, tên là Lý Tuyết ạ.

B: 李同学，欢迎加入我们团队。
Lǐ tóngxué, huānyíng jiārù wǒmen tuánduì.
Bạn Lý, chào mừng em gia nhập đội ngũ của chúng tôi.

Trong môi trường học thuật – tôn trọng thứ bậc và thân phận

Sinh viên và học sinh thường gọi giáo viên bằng những chức danh thể hiện sự tôn kính:

• 老师 (lǎoshī) – giáo viên 
• 班主任 (bānzhǔrèn) – giáo viên chủ nhiệm 
• 教授 (jiàoshòu) – giáo sư 
• 辅导员 (fǔdǎoyuán) – cố vấn học tập

Giữa sinh viên với nhau, người Trung Quốc sử dụng cách gọi dựa theo niên khóa:

• 同学 (tóngxué) – bạn học 
• 学姐 (xuéjiě) – chị khóa trên 
• 学长 (xuézhǎng) – anh khóa trên 
• 学弟 (xuédì) – em trai khóa dưới 
• 学妹 (xuémèi) – em gái khóa dưới

Đối thoại học đường:
A: 学姐，我想请教一下关于选修课的问题。
Xuéjiě, wǒ xiǎng qǐngjiào yíxià guānyú xuǎnxiūkè de wèntí.
Chị khóa trên ơi, em muốn hỏi một chút về môn học tự chọn ạ.

B: 没问题，你选的是什么课？我可以给你一些建议。
Méi wèntí, nǐ xuǎn de shì shénme kè? Wǒ kěyǐ gěi nǐ yìxiē jiànyì.
Không sao, em chọn môn gì? Chị có thể gợi ý cho em.

Những lỗi thường gặp về cách xưng hô trong tiếng Trung & cách sửa

Trong quá trình học và sử dụng tiếng Trung, người Việt thường mắc lỗi xưng hô do ảnh hưởng từ cách gọi quen thuộc trong tiếng mẹ đẻ hoặc dịch từng chữ một cách máy móc. Dưới đây là những lỗi thường gặp và cách sửa cụ thể:

Dùng “你” với sếp hoặc người lớn tuổi

Trong tiếng Trung, “你 (nǐ)” là cách xưng hô thân mật, không phù hợp khi nói với cấp trên hay người lớn tuổi. Thay vào đó, nên dùng “您 (nín)” – dạng kính ngữ.

Ví dụ: 老板，您来了。
Lǎobǎn, nín lái le.
Sếp, anh đến rồi ạ.

Gọi sai vai vế như “小李” cho cấp trên

Dùng “小 (xiǎo)” hoặc “老 (lǎo)” trước họ tên là cách gọi thân mật hoặc theo vai vế ngang hàng. Nếu gọi cấp trên là “小李”, sẽ bị coi là thiếu tôn trọng.

Ví dụ: 李主任，麻烦您看一下这份文件。
Lǐ zhǔrèn, máfan nín kàn yíxià zhè fèn wénjiàn.
Trưởng phòng Lý, làm phiền anh xem qua tài liệu này ạ.

Gọi sai danh xưng trong gia đình

Tiếng Trung phân biệt vai vế rõ ràng, như anh họ – em họ cũng khác nhau. Gọi sai có thể gây hiểu nhầm quan hệ.

Ví dụ: 那是我堂哥。
Nà shì wǒ tánggē.
Đó là anh họ bên nội tôi.

Bảng tổng hợp cách xưng hô trong tiếng Trung theo vai vế

Mối quan hệ	Chủ thể (gọi ai)	Cách xưng hô phổ biến	Ghi chú
Gia đình	Bố mẹ	爸爸 (bàba), 妈妈 (māma)	Cách gọi thân mật, quen thuộc
	Anh, chị	哥哥 (gēge), 姐姐 (jiějie)	Anh chị ruột
	Em trai, em gái	弟弟 (dìdi), 妹妹 (mèimei)	Em ruột
	Anh chị em họ gần (bên nội)	堂哥 (tánggē), 堂妹 (tángmèi)…	Cùng họ, khác bố mẹ
	Anh chị em họ xa (bên ngoại)	表姐 (biǎojiě), 表弟 (biǎodì)…	Khác họ, cùng ông bà ngoại
	Cha mẹ chồng/vợ	公公 (gōnggong), 婆婆 (pópo), 岳父 (yuèfù), 岳母 (yuèmǔ)	Theo bên nội (公公/婆婆) hoặc bên ngoại (岳父/岳母)
	Em chồng/em vợ	小舅子 (xiǎojiùzi), 小姑子 (xiǎogūzi), 妹夫 (mèifu)	Phân biệt rõ vai vế họ hàng
Công ty	Cấp trên	经理 (jīnglǐ), 主任 (zhǔrèn), 老板 (lǎobǎn), 总 (zǒng), 董事长 (dǒngshìzhǎng)	Kèm họ: 如“王经理” – Tránh dùng “你” khi nói chuyện
	Đồng nghiệp ngang hàng	小张 (Xiǎo Zhāng), 老李 (Lǎo Lǐ), 张哥 (Zhāng gē), 李姐 (Lǐ jiě)	Cách gọi thân mật, phổ biến ở công sở
	Nhân viên cấp dưới	小王 (Xiǎo Wáng), 小刘 (Xiǎo Liú)	Gọi tên + 小 khi cấp trên gọi cấp dưới
	Khách hàng	您 (nín), 先生 (xiānsheng), 女士 (nǚshì)	Luôn dùng kính ngữ – tránh gọi “你”
	Khi tự giới thiệu	本人 (běnrén), 我 (wǒ), 自我介绍 (zìwǒ jièshào)	“本人” trang trọng hơn “我”, dùng trong văn viết hoặc hội họp
Mạng xã hội	Người chưa quen	网友 (wǎngyǒu), 朋友 (péngyǒu)	Gọi lịch sự, giữ khoảng cách vừa phải
	Người nổi tiếng	某某老师 (mǒumǒu lǎoshī), 某某哥 (mǒumǒu gē)	Thêm “老师”, “哥”, “姐” để thể hiện sự yêu mến, kính trọng
	Bạn bè thân thiết	阿明 (Ā Míng), 婷儿 (Tíng ér), 小红 (Xiǎo Hóng)	Dùng “阿” hoặc “小” trước tên, thêm âm nhẹ “儿” tùy vùng miền
	Người trẻ tuổi hơn	小朋友 (xiǎopéngyǒu), 宝贝 (bǎobèi), 萌新 (méngxīn)	Gọi đáng yêu, phổ biến trên Douyin, Bilibili, diễn đàn mạng

Kết luận

Việc hiểu và sử dụng đúng cách xưng hô trong tiếng Trung không chỉ là yêu cầu ngôn ngữ mà còn là cầu nối văn hóa quan trọng. Dù trong gia đình, công sở hay mạng xã hội, xưng hô phù hợp giúp bạn thể hiện sự tôn trọng, tinh tế và chuyên nghiệp. Trong bối cảnh hội nhập và giao tiếp toàn cầu ngày càng sâu rộng, việc làm chủ ngôn ngữ – bao gồm cả ngữ pháp, từ vựng lẫn văn hóa xưng hô – chính là yếu tố ghi điểm trong mắt người bản xứ. Đặc biệt, trong tiếng Trung hiện đại 2025, nơi tính cá nhân và kết nối xã hội song hành, xưng hô đúng chính là khởi đầu cho mọi cuộc trò chuyện hiệu quả.